Όπερα και
περιβάλλον
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 / ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Πώς μπορεί η κλιματική αλλαγή και η περιβαλλοντική βιωσιμότητα να συνδέονται με το είδος της όπερας; Σίγουρα μπορούν να αποτελέσουν έμπνευση για τη δημιουργία έργων, μπορούν όμως να συνδεθούν και σε άλλους τομείς που σχετίζονται με την όπερα; Μπορείτε να το ανακαλύψετε διαβάζοντας την ενότητα Όπερα και περιβάλλον. Στο παρακάτω βίντεο ο καλλιτεχνικός διευθυντής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής Γιώργος Κουμεντάκης μάς παρουσιάζει τη σχέση του οργανισμού με την περιβαλλοντική βιωσιμότητα.
Ο καλλιτεχνικός διευθυντής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής Γιώργος Κουμεντάκης μιλάει για τη σχέση του οργανισμού με την περιβαλλοντική βιωσιμότητα και για το πως ελαχιστοποιήθηκε το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της παράστασης Η Ωραία Ελένη του Όφενμπαχ.
Τα κείμενα που ακολουθούν υπογράφει η Άρτεμις Ιγνατίδου.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 / ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ;
Η βιωσιμότητα είναι ίσως η πιο σημαντική πηγή έμπνευσης για μας σήμερα. Πιστεύω ότι είναι καθήκον μας, αλλά είναι και μια μεγάλη ευκαιρία. Θα γίνει η γλώσσα της εποχής μας. Η ευθραυστότητα της γης μάς παρέχει μια εξαιρετική δικαιολογία για να αλλάξουμε, να βελτιωθούμε, επειδή είναι μια καθαρή δύναμη αναγκαιότητας.
— Ρέντσο Πιάνο [Renzo Piano], Αρχιτέκτονας ΚΠΙΣΝ
Η κλιματική αλλαγή και η βιωσιμότητα του πλανήτη για την ασφαλή συνύπαρξη όλων των μορφών ζωής στη γη έχει απασχολήσει την κοινωνία εδώ και πολλές δεκαετίες. Τα τελευταία χρόνια όμως, η εκδήλωση ακραίων μετεωρολογικών φαινομένων που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή έχει κινητοποιήσει πολίτες και οργανισμούς. Η θεωρία της «περιβαλλοντικής βιωσιμότητας», της ανάγκης δηλαδή η ανθρωπότητα να σταματήσει να καταναλώνει περισσότερους φυσικούς πόρους από όσους μπορούν να δημιουργηθούν με φυσικά και τεχνητά μέσα, εφαρμόζεται σε τομείς όπως οι μεταφορές, η ενέργεια, η διαχείριση απορριμμάτων, αλλά και η μόδα. Παράλληλα, διδάσκεται ως πρακτική για τη μακροπρόθεσμη προστασία του πλανήτη. Έτσι, όπως εγώ κι εσείς σταματήσαμε να χρησιμοποιούμε πλαστικά καλαμάκια μήπως και σωθεί καμία χελώνα, σημαντικές οπερατικές σκηνές ανά τον κόσμο ξεκίνησαν να εφαρμόζουν «πράσινα» προγράμματα για τη μείωση της σπατάλης φυσικών πόρων κατά τη διαδικασία παραγωγής παραστάσεων. Γιατί, ενώ το αποτέλεσμα που βλέπουμε επί σκηνής μοιάζει να αποτελείται απλώς από έναν θίασο που τραγουδά όμορφες άριες, η διαδικασία για την παραγωγή μιας όπερας θυμίζει περισσότερο έναν περίπλοκο μηχανισμό, που όσο περνούν τα χρόνια «καίει» μεγάλες ποσότητες ενέργειας για να μας χαρίσει εντυπωσιακά θεάματα.
Κάποια από τα κυριότερα ζητήματα που έχουν καταγραφεί σε σχέση με το οικολογικό αποτύπωμα της όπερας αφορούν τη χρήση και σπατάλη ενέργειας στα κτίρια, την ανάγκη ψηφιοποίησης της γραφειοκρατίας, την παραγωγή, αποθήκευση και μεταφορά σκηνικών και κοστουμιών, καθώς και το οικολογικό κόστος των μετακινήσεων των εργαζομένων και του κοινού.48M. Roca – J. Alberti – A. Bala – L. Batlle-Bayer – J. Ribas-Tur – P. Fullana-y-Palmer, “Sustainability in the Opera Sector: Main Drivers and Limitations to Improve the Environmental Performance of Scenography”, Sustainability, 13 (22), 2021, 12896, σ. 2, 4.
Ας δούμε λοιπόν κάποιες λύσεις που δόθηκαν ανά τον κόσμο για ζητήματα που ούτε ξέραμε ότι αφορούν τον κόσμο της όπερας.
Στο Μιλάνο (Ιταλία), το Σύδνεϋ (Αυστραλία), τη Λυόν (Γαλλία), το Γκαίτεμποργκ (Σουηδία) και την Τυνησία (Δημοκρατία της Τυνησίας), οι τοπικές όπερες ασχολήθηκαν εκτεταμένα με το πρόβλημα της σπατάλης ενέργειας και μέσα στην τελευταία δεκαετία συνεργάζονται τακτικά για την κοινή εύρεση ενεργειακών λύσεων. Συγκεκριμένα, η όπερα του Σύδνεϋ εφαρμόζει ένα εκτενές πρόγραμμα εξοικονόμησης ενέργειας και αντιστάθμισης του αποτυπώματος άνθρακα του κτιρίου της. Με δράσεις που συμπεριλαμβάνουν την ανακύκλωση κατασκευαστικών υλικών, την αξιοποίηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και την ανακύκλωση, έχει καταφέρει να έχει ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα από το 2018.49https://www.sydneyoperahouse.com/about-us/in-the-community/environmental-sustainability Στο Μιλάνο, από το 2022, η ενεργειοδότηση των νέων διοικητικών κτιρίων γίνεται μέσω φωτοβολταϊκών, ενώ η ψηφιοποίηση της γραφειοκρατίας εξοικονομεί δέκα τόνους χαρτί ανά έτος και η χρήση οικολογικών λαμπτήρων έχει μειώσει το αποτύπωμα άνθρακα της όπερας κατά 630 τόνους τα δέκα τελευταία χρόνια.50R. Schmid, «How operas are going green», The New York Times, 10.5.2021, https://www.nytimes.com/2021/05/10/arts/music/opera-sustainability.html (τελευταία πρόσβαση: 14.2.2022).
Στο Ηνωμένο Βασίλειο ξεχωρίζουν οι προσπάθειες της Opera North της πόλης Λιντς και της Glyndebourne Opera στο Σάσεξ. Η Glyndebourne Opera μείωσε τις ενεργειακές ανάγκες του κτιρίου της μέσω της εγκατάστασης ανεμογεννήτριας για την παραγωγή αιολικής ενέργειας, της ανανέωσης των συστημάτων εξαερισμού και θέρμανσης, και της χρήσης οικολογικών λαμπτήρων. Αυτές οι δράσεις οδήγησαν στη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας της όπερας κατά 83% μεταξύ του 2009 και του 2020.51S. Chebil, «UK-based opera house Glydebourne targets net zero, prioratizes climate action throughout business», 12.8.2021, https://smeclimatehub.org/uk-based-opera-house-glyndebourne-targets-net-zero-prioritizes-climate-action-throughout-business/ (τελευταία πρόσβαση: 14.2.2022). Από το 2021 ενεργειοδοτείται κατά 100% από «πράσινη» ενέργεια, ενώ συμμετέχει και στην παγκόσμια καμπάνια «Race to Zero» με στόχο το μηδενικό αποτύπωμα άνθρακα μέχρι το 2050.52F. Lockheart, «Glyndebourn opera house celebrates wind turbine anniversary with push for carbon neutrality», 26.1.2022, https://www.classical-music.uk/news/article/glyndebourne-opera-house-celebrates-wind-turbine-anniversary-with-push-for-carbon-neutrality (τελευταία πρόσβαση: 14.2.2022). H Opera North ίδρυσε ειδική ομάδα για τη διαχείριση των ενεργειακών ζητημάτων της όπερας, εφαρμόζει δράσεις μείωσης της σπατάλης, εκπαιδεύει το προσωπικό της πάνω στα περιβαλλοντικά ζητήματα και επιπλέον ανακοίνωσε τη χρηματοδότηση της παραγωγή μιας όπερας με θέμα την κλιματική αλλαγή μέσα στα επόμενα χρόνια.53Leeds Climate Commission, «Opera North Cutting Carbon», https://www.leedsclimate.org.uk/opera-north-cutting-carbon (τελευταία πρόσβαση: 14.2.2022).
Με την κλιματική αλλαγή να λαμβάνει τόση δημοσιότητα τα τελευταία χρόνια, οι καλλιτέχνες ανταποκρίνονται όλο και περισσότερο στο κάλεσμα οργανισμών για την παραγωγή έργων που ασχολούνται με τη σχέση του ανθρώπινου είδους με το περιβάλλον. Βρείτε για παράδειγμα την όπερα Anthropocene (2019) από την Όπερα της Σκοτίας και την όπερα CO2 (2015) που ανέβηκε στη Σκάλα του Μιλάνου.54https://operavision.eu/en/library/performances/flashback/anthropocene-scottish-opera
Τώρα που βλέπετε πώς ανταποκρίνονται οι καλλιτέχνες στα ζητήματα της εποχής τους, τι συμπεράσματα μπορείτε να βγάλετε για κάποια από τα έργα του παρελθόντος; Πώς σχετίζονταν με τα ζητήματα της δικής τους κοινωνίας;
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 / ΜΙΑ ΠΡΑΣΙΝΗ ΣΚΗΝΗ Η ΟΠΟΙΑ ΚΟΙΤΑΕΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ
Στιγμιότυπο από το μουσικό έργο Μετέωρη του Δημήτρη Καμαρωτού και της Άννας Παγκάλου, το οποίο εκτελέστηκε πάνω στο ενεργειακό στέγαστρο του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (2020), φωτογραφία Γιώργης Γερόλυμπος.
Στην Ελλάδα, το 2017 η Εθνική Λυρική Σκηνή μεταφέρθηκε στις καινούριες της εγκαταστάσεις στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, έναν δημόσιο χώρο που αντανακλά τις σύγχρονες τάσεις στην οργάνωση του αστικού τοπίου.
Το Πάρκο που φιλοξενεί πλέον την Εθνική Λυρική Σκηνή χτίστηκε σύμφωνα με το σύγχρονο πνεύμα της βιωσιμότητας, και σε κάθε γωνιά του μπορείτε να βρείτε καινοτόμες λύσεις για τις ενεργειακές ανάγκες των οργανισμών που φιλοξενεί. Στην επόμενη βόλτα σας μετά την όπερα λοιπόν, να έχετε στο μυαλό σας πως το Πάρκο έχει σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε να εξοικονομεί ενέργεια και νερό, προάγοντας τις αρχές της ανακύκλωσης και της βιώσιμης μετακίνησης, και πως πάνω από το κεφάλι σας υπάρχει κάτι που ούτε μπορείτε να το φανταστείτε. Το ενεργειακό στέγαστρο, το οποίο αιωρείται 17 μέτρα πάνω από το κτίριο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής έχει έκταση 10 στρεμμάτων και αποτελείται από 5.700 ηλιακούς συλλέκτες. Το 23% των αναγκών του ΚΠΙΣΝ για ηλεκτρική ενέργεια, καλύπτεται από τα φωτοβολταϊκά πανέλα του ενεργειακού στεγάστρου.55https://www.snfcc.org/kpisn/sustainability (τελευταία πρόσβαση: 14.2.2022). Επάνω στο στέγαστρο αυτό, το 2020, εκτελέστηκε και το μουσικό έργο Μετέωρη από τους Δημήτρη Καμαρώτο και Άννα Παγκάλου, βασισμένο στο ποίημα της Κικής Δημουλά Μια μετέωρη κυρία, με θέμα τη σχέση του ανθρώπου με τον πολιτισμό, τη φύση και την τέχνη.56https://www.snf.org/el/grafeio-typou/lista-neon/2020/05/apo-tin-koryfi-tou-kpisn-live-o-dimitris-kamarotos/
Και ενώ χάρη στο στέγαστρο ο μεσογειακός ήλιος μετατρέπεται σε ηλεκτρική ενέργεια, το υπόλοιπο κτίριο είναι σχεδιασμένο έτσι ώστε να υπάρχει φυσικός φωτισμός των εσωτερικών χώρων ο οποίος ρυθμίζεται αυτόματα από εξωτερικά τυλιγόμενες περσίδες συνδεδεμένες με αισθητήρες φωτισμού. Η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας επιτυγχάνεται μέσω του φωτισμού τεχνολογίας LED και ενός έξυπνου συστήματος διαχείρισης ενέργειας που συμπεριλαμβάνει ανιχνευτές κίνησης οι οποίοι σβήνουν τα φώτα όταν δεν υπάρχει ανθρώπινη παρουσία.
Και αν πριν ή μετά την παράσταση θέλετε να πάτε μια βόλτα στο Πάρκο, εκεί θα βρείτε κυρίως ξηρανθεκτικά φυτά, δηλαδή φυτά που δεν έχουν ανάγκη από πολύ νερό. Καθώς η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης νερού είναι πάντα προτεραιότητα, το νερό που τα ποτίζει δεν έρχεται από τη λίμνη του Μαραθώνα, αλλά από τη θάλασσα που βρίσκεται μόλις μερικά μέτρα μακριά από το πάρκο και διοχετεύεται στο σύστημα άρδευσης, αφού περάσει τη διαδικασία της αφαλάτωσης. Ο κύκλος της βιωσιμότητας ολοκληρώνεται μέσω της αξιοποίησης των καρπών των δέντρων και των φυτών του Πάρκου, για την παραγωγή υποπροϊόντων, όπως το σαπούνι από ελαιόλαδο.57https://www.classical-music.uk/news/article/glyndebourne-opera-house-celebrates-wind-turbine-anniversary-with-push-for-carbon-neutrality Για περισσότερες και πιο αναλυτικές πληροφορίες μπορείτε να ξεφυλλίσετε την παρακάτω έκδοση του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.
https://www.snfcc.org/sites/default/files/sitefiles_2022-05/snfcc_hub_digital.pdf
Εκτός από τις υπερσύγχρονες κτιριακές εγκαταστάσεις, το Μεσογειακό Πάρκο και το Κανάλι που λειτουργεί και ως αντιπλημμυρικό έργο, οι αρχές της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας αντανακλώνται και στον καλλιτεχνικό προγραμματισμό της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Το 2019 η Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ παρουσίασε την οικολογική παράσταση Τέσσερις εποχές, βασισμένη στις Τέσσερις εποχές [Le quattro stagioni] του συνθέτη Αντόνιο Βιβάλντι [Antonio Vivaldi], με στόχο την εξοικείωση των παιδιών με τις έννοιες της κυκλικής οικονομίας και της βιωσιμότητας.58https://www.nationalopera.gr/enalaktiki-skini/parastaseis-gia-paidia/item/2721-tesseris-epoxes
Τέσσερις εποχές της ομάδας Patari Project, σε σκηνοθεσία Σοφίας Πάσχου, σύνθεση Νίκου Γαλενιανού, δραματουργία Χουάν Αγιάλα, σκηνικά Ευαγγελίας Θεριανού, κοστούμια Κλαιρ Μπρέισγουελ, Εναλλακτική Σκηνή (2019/20).
Σε αντίστοιχη κατεύθυνση, το 2017 το Τμήμα Εκπαιδευτικών και Κοινωνικών Δράσεων της ΕΛΣ υλοποίησε τον κύκλο διακαλλιτεχνικών εργαστηρίων To Πάρκο των Οπεροφόρων με στόχο τη δημιουργία καλλιτεχνικών έργων άρρηκτα συνδεδεμένων με το φυσικό περιβάλλον.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 / ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΕΜΕΙΣ;
Η κλιματική αλλαγή και οι επιπτώσεις της σε σχέση με τη βιωσιμότητα του πλανήτη αφορά και επηρεάζει όλα τα είδη που ζουν στον πλανήτη μας, κι όμως είναι αποκλειστικά αποτέλεσμα της ανεύθυνης δράσης του ανθρώπινου είδους.
Ο κόσμος της όπερας, μια τεράστια παγκόσμια βιομηχανία που συμβάλλει με τον τρόπο της στην επιβάρυνση του περιβάλλοντος, οφείλει να αναλάβει τις ευθύνες του, και μαζί με εμάς, το κοινό, να απαιτήσει και να επιβάλει τη βελτίωση των περιβαλλοντικών συνθηκών των παραγωγών όπερας. Δεν θα είναι πάντα εύκολο και η ευθύνη δεν είναι ισόποσα μοιρασμένη. Εκτός από τα καλαμάκια, μπορούμε όλοι να αρχίσουμε να πηγαίνουμε στο θέατρο με τα μέσα μαζικής μεταφοράς ή να μαζευόμαστε πολλοί και να χρησιμοποιούμε μόνο ένα αυτοκίνητο. Μπορούμε να κατεβάζουμε το ψηφιακό πρόγραμμα ή να παίρνουμε μόνο ένα χάρτινο πρόγραμμα ανά παρέα, και να το ανακυκλώνουμε. Μπορούμε να γράψουμε γράμματα και email στους οργανισμούς που μας αφορούν και να απαιτήσουμε να γίνουν φιλικοί προς το περιβάλλον με αποδείξεις.
Το πιο σημαντικό όμως είναι να φροντίσουμε οι δράσεις των οργανισμών που προάγουν την τέχνη να είναι δράσεις ουσίας και να προσφέρουν μακροπρόθεσμες λύσεις, αντί για απλές διαφημιστικές καμπάνιες που θα ξεχαστούν μόλις έρθει η επόμενη κοινωνική «μόδα». Το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής έχει ξεκινήσει εδώ και δεκαετίες και δεν είναι από τα προβλήματα που «λύνονται». Δυστυχώς ή ευτυχώς, είναι από τα προβλήματα που απαιτούν να αλλάξουμε τον τρόπο ζωής μας, για να διασφαλίσουμε ότι η επόμενη όπερα που θα δούμε δεν θα είναι υποβρύχια, σε έναν βυθό χωρίς καθόλου σπάρους.
Ψάξτε στο ίντερνετ και συζητήστε μέσα στην τάξη για το περιβαλλοντικό αποτύπωμα του video streaming. Πόση ενέργεια απαιτείται για να παρακολουθήσουμε μια ταινία στο Netflix, και πόση όταν κάνουμε ένα απλό google search;
QUIZ / ΟΠΕΡΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ / ΟΠΕΡΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Εισαγωγή
Μια πρακτική η οποία συμβάλλει στην περιβαλλοντική βιωσιμότητα είναι αυτή της επαναχρησιμοποίησης υλικών. Στην παρακάτω δραστηριότητα θα κατασκευάσουμε σκηνικά αντικείμενα χρησιμοποιώντας υλικά καθημερινής χρήσης. Αφετηρία στη δημιουργική αυτή διαδικασία είναι ο Ριγολέττος του Τζουζέππε Βέρντι. Τι ακριβώς είναι ένας γελωτοποιός και τι αντικείμενα θα θέλαμε να έχει μαζί του; Πώς απλά υλικά και αντικείμενα μπορούν να αποκτήσουν μια δεύτερη, δημιουργική ζωή μέσα σε μια όπερα;
Σύνδεση με μαθήματα του ωρολόγιου προγράμματος
– Μουσική
– Τεχνολογία
Θεματικές
– Σκηνικά αντικείμενα
– Επαναχρησιμοποίηση
– Κυκλική οικονομία
Προτεινόμενες διδακτικές ώρες
3 διδακτικές ώρες
Εκπαιδευτικοί στόχοι
– Ευαισθητοποίηση σε ζητήματα περιβαλλοντικής βιωσιμότητας
– Εξοικείωση με τη διακαλλιτεχνική φύση της όπερας
– Καλλιέργεια της φαντασίας
– Ανάπτυξη των σχεδιαστικών και κατασκευαστικών δεξιοτήτων
– Εξερεύνηση της δημιουργικότητας
– Ενθάρρυνση της συνεργατικής κουλτούρας (μέσα στην τάξη)
Βήμα 1
Διαβάστε αρχικά στην τάξη την παρακάτω σύνοψη της όπερα Ριγολέττος του Τζουζέππε Βέρντι:
Η όπερα Ριγολέττος περιστρέφεται γύρω από τις ιστορίες και τη σύνδεση μεταξύ του Δούκα της Μάντοβας και του γελωτοποιού Ριγολέττου. Ο Δούκας της Μάντοβας ζει ελεύθερα, μέσα στις απολαύσεις και με την παρουσία όσο περισσότερων γυναικών κοντά του. Ο Ριγολέττος, ο καμπούρης γελωτοποιός της αυλής του, βρίσκεται αντιμέτωπος με μια τρομερή κατάρα με θύμα την αγαπημένη του κόρη Τζίλντα. Ο Ριγολέττος, τρομαγμένος από την κατάρα και φοβούμενος για την ασφάλεια της κόρης του, την κρύβει κάπου μακριά. Υπάρχει όμως μια πληροφορία που αγνοεί ο Ριγολέττος, η κόρη του Τζίλντα έχει ερωτευτεί τον Δούκα, ο οποίος μεταμφιέστηκε και της συστήθηκε ως φτωχός μαθητής. Μια ομάδα ευγενών συνοδεία του Δούκα, οι οποίοι θέλουν να εκδικηθούν τον Ριγολέττο επειδή τους χλευάζει για τη σχέση των γυναικών τους με τον Δούκα, απάγουν την Τζίλντα, πιστεύοντας πως είναι ερωμένη του Ριγολέττου. Όταν αποδεικνύεται πως η Τζίλντα δεν είναι ερωμένη του Ριγολέττου αλλά κόρη του, επιστρέφουν ντροπιασμένοι στο σπίτι τους, όπου η Τζίλντα περιγράφει στον πατέρα της τι της συνέβη μέσα στο παλάτι που την κρατούσαν αιχμάλωτη. Ο Ριγολέττος είναι αποφασισμένος να εκδικηθεί τον Δούκα, ωστόσο η Τζίλντα τον παρακαλεί να αλλάξει γνώμη και να τον συγχωρέσει. Ο Ριγολέττος, αποφασισμένος, προσλαμβάνει έναν δολοφόνο για να σκοτώσει τον Δούκα, ωστόσο η Τζίλντα, μαθαίνοντας τον τρόπο που θα δολοφονηθεί ο Δούκας, αποφασίζει επιπόλαια να θυσιαστεί γι’ αυτόν, παρόλο που γνωρίζει πως είναι άπιστος. Ο δολοφόνος την τραυματίζει, νομίζοντας πως είναι ο Δούκας, και εκείνη καταρρέει. Ο Ριγολέττος, κρατώντας στα χέρια του τα λεφτά για τον δολοφόνο, παραλαμβάνει το υποτιθέμενο σώμα του Δούκα μέσα σε έναν σάκο και, καθώς είναι έτοιμος να ρίξει το σώμα στο ποτάμι, ακούει τη φωνή του Δούκα που τραγουδάει. Έκπληκτος, ανοίγει τον σάκο και αντικρίζει την κόρη του, βαριά τραυματισμένη. Η Τζίλντα, λίγο πριν πεθάνει, του ομολογεί πως είναι ευχαριστημένη που πέθανε για αυτόν που αγαπάει και στη συνέχεια ξεψυχάει στα χέρια του. Οι χειρότεροι φόβοι του για την κατάρα γίνονται πραγματικότητα…
Βήμα 2
Στη συνέχεια παρακολουθήστε την άρια «Cortigiani, vil razza dannata» σε ερμηνεία του Δημήτρη Τηλιακού. Στο παρακάτω απόσπασμα ο Ριγολέττος παρακαλεί απελπισμένα τους αυλικούς του Δούκα της Μάντοβας να φέρουν πίσω την κόρη του Τζίλντα.
Ο Δημήτρης Τηλιακός στην άρια «Cortigiani, vil razza dannata» από τον Ριγολέττο του Τζουζέππε Βέρντι, Ωδείο Ηρώδου Αττικού (2022).
Βήμα 3
Τώρα που έχετε μια καλύτερη εικόνα της όπερας, μπορείτε επαναχρησιμοποιώντας υλικά να κατασκευάσετε σκηνικά αντικείμενα. Όπως είδαμε, ο Ριγολέττος, ο κεντρικός ήρωας της όπερας, είναι ένας γελωτοποιός. Προτού κατασκευάσετε κάτι, σκεφτείτε τις παρακάτω ερωτήσεις:
– Τι αντικείμενα μπορεί να φέρει ένας γελωτοποιός;
– Ποια είναι τα αντικείμενα που χρησιμοποιεί στη δουλειά του;
– Μπορείτε να φανταστείτε τον Ριγολέττο τού σήμερα; Πώς θα είναι ένας Ριγολέττος τον οποίο εσείς θα έχετε τη δυνατότητα να ζωντανέψετε μέσα από τη δημιουργία των σκηνικών αντικειμένων;
Απαντώντας στα παραπάνω ερωτήματα και κρατώντας σημειώσεις, μπορείτε να σχεδιάσετε σκηνικά αντικείμενα ή ακόμη και να κατασκευάσετε μακέτες σκηνικών αντικειμένων για τη νέα παραγωγή της όπερας Ριγολέττος. Τα σκηνικά αντικείμενα ή και οι μακέτες πρέπει να είναι φτιαγμένα από υλικά καθημερινής χρήσης, από υλικά που χρησιμοποιούμε στην καθημερινή μας ζωή και στη συνέχεια τα «αποχωριζόμαστε». Πώς αυτά τα υλικά ή και αντικείμενα μπορούν να αποκτήσουν μια δεύτερη, δημιουργική ζωή μέσα στην όπερα!
