Η γέννηση της όπερας

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 / ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Εισαγωγή

Στην ενότητα Η γέννηση της όπερας θα βρείτε όλες εκείνες τις πληροφορίες που θα σας βοηθήσουν να κατανοήσετε πώς γεννήθηκε το είδος της όπερας, την πηγή έμπνευσης των πρώτων συνθετών όπερας και την πορεία του είδους από τη γέννησή του μέχρι την «προσγείωσή» του στα μεγάλα θέατρα. Στο βίντεο που θα βρείτε παρακάτω ο συνθέτης Κορνήλιος Σελαμσής και η λιμπρετίστα Αλεξάνδρα Κ* συζητούν για τη δημιουργία του είδους, καθώς και για το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των αρχαίων ελληνικών μύθων που ενέπνευσε τους πρώτους συνθέτες όπερας.

Ο συνθέτης Κορνήλιος Σελαμσής και η λιμπρετίστα Αλεξάνδρα Κ* συζητούν για το πότε και πως γεννήθηκε η όπερα ως καλλιτεχνικό είδος.

Τα κείμενα που ακολουθούν υπογράφει η Άρτεμις Ιγνατίδου.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 / ΠΩΣ ΞΕΚΙΝΗΣΑΝ ΟΛΑ

Πώς ξεκίνησαν όλα

Όπως συμβαίνει συχνά, τόσο στις επιστήμες όσο και στις τέχνες, η όπερα εφευρέθηκε ως ένας μουσικός πειραματισμός πάνω σε παλαιότερες ιδέες.

Για να το πω πιο ολοκληρωμένα, μεταξύ του 1573 και του 1587, στη Φλωρεντία της σημερινής Ιταλίας, ένας κύκλος ευγενών και μουσικών ξεκίνησε να συζητά τη σχέση του λόγου με τη μουσική και τις επιστήμες. Οι μουσικοί και θεωρητικοί πειραματισμοί του κύκλου αυτού, τον οποίο ονομάζουμε Καμεράτα [Camerata], είχαν σκοπό να αναβιώσουν με τη συνοδεία μουσικής το αρχαιοελληνικό δράμα, που έως τότε διασωζόταν μόνο σε γραπτές περιγραφές.1S. Sadie (επιμ.) 1988, The Grove Concise Dictionary of Music, σ. 127· D. Arnold (επιμ.) 1983, The New Oxford Companion to Music, τ. 2, σ. 1291. Έτσι, χρησιμοποιώντας δημοφιλή είδη μουσικής της Ιταλίας και τις θεωρίες τους για το θέατρο και τη μουσική της αρχαιότητας, δημιούργησαν μουσικά δράματα που εισήγαγαν το είδος της όπερας: Δάφνη [Dafne, 1598], Ευρυδίκη [Euridice, 1600].

Σελίδα τίτλου του λιμπρέτου του Οττάβιο Ρινουτσίνι [Ottavio Rinuccini] για την όπερα Ευρυδίκη [Euridice, 1600] του Γιάκοπο Πέρι [Jacopo Peri]. Jacopo Peri, Ottavio Rinuccini, Public domain, via Wikimedia Commons.

Οι ιστορικοί λόγοι για αυτήν την καλλιτεχνική πρωτοβουλία της Καμεράτας είναι σύνθετοι. Όμως, άμα θέλουμε να την καταλάβουμε επιγραμματικά, μπορούμε να πούμε ότι ήταν αποτέλεσμα της πολιτικής δομής της Φλωρεντίας, ενός σημαντικού ιστορικού γεγονότος που προκάλεσε ένα μεταναστευτικό κύμα, καθώς και της γενικότερης τάσης των τεχνών να ανανεώνονται πατώντας πάνω σε παλαιότερες δημοφιλείς ιδέες και θεωρίες.

Το ιστορικό γεγονός δεν είναι άλλο από την κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης, της πρωτεύουσας της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, από τους Οθωμανούς το 1453. Μα θα μου πείτε: το πείραμα έγινε 120 χρόνια αργότερα, πώς μπορεί να συνδέονται; Και τι πείραμα είναι αυτό που άργησε τόσο να γίνει; Εδώ έρχεται ο δεύτερος ιστορικός λόγος, και δεν είναι άλλος από το μεταναστευτικό κύμα που προκάλεσε η κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης. Όπως σήμερα ο πόλεμος αναγκάζει τους ανθρώπους να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, έτσι και η κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης έσπρωξε έναν σημαντικό αριθμό Ελλήνων λογίων να αναζητήσουν ασφάλεια σε άλλες περιοχές της Ευρώπης. Όπως και σήμερα οι πρόσφυγες φέρνουν μαζί τους όχι μόνο όσα υλικά αγαθά μπορούν να κουβαλήσουν αλλά και τις ικανότητες που απέκτησαν στη χώρα τους, έτσι και οι λόγιοι μετανάστες τόσα χρόνια πριν έφεραν μαζί τους συγγράμματα από τις βιβλιοθήκες τους, καθώς και τις ίδιες τους τις γνώσεις.2D. Arnold (επιμ.) 1983, The New Oxford Companion to Music, τ. 2, σ. 703.

O Βόσπορος και η είσοδος στον Εύξεινο Πόντο (1819), πηγή: Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη.

Αυτά τα συγγράμματα ήταν αρχαία ελληνικά και ρωμαϊκά ποιητικά και πεζά κείμενα, καθώς και θεατρικά δράματα, τα οποία οδήγησαν στην αναζήτηση ηθικών και πολιτισμικών προτύπων στους αρχαίους πολιτισμούς. Ενώ όμως σήμερα αυτές οι ιδέες μπορεί να δημοσιεύονταν στο Twitter και να διαδίδονταν κατευθείαν, τα μέσα εξάπλωσης των ιδεών της εποχής ήταν τα βιβλία, οι τέχνες και οι πολεμικές διαμάχες, κι έτσι η εξάπλωση αυτή πραγματοποιήθηκε από τη μια μέσω κατακτητικών πολέμων κι από την άλλη μέσω συζητήσεων σε παλάτια, πανεπιστήμια, εκκλησίες και κύκλους διανοούμενων, όπως η Καμεράτα. Τα κείμενα αυτά ερμηνεύτηκαν από φιλοσόφους, καλλιτέχνες, μονάρχες και ευγενείς και κατά την περίοδο που ονομάζουμε συμβατικά «Ιταλική Αναγέννηση» δημιουργήθηκαν έργα τέχνης που αντικατοπτρίζουν την ερμηνεία αυτή.

Στη μουσική, πατώντας στη μεσαιωνική θεωρία της μουσικής και σε αρχαιοελληνικές πραγματείες, ο ιστορικός και θεωρητικός της μουσικής Τζιρόλαμο Μέι [Girolamo Mei] υποστήριξε πως τα μουσικά μέρη του αρχαιοελληνικού δράματος ήταν μονοφωνικά, καθώς έτσι οι αρχαίοι ποιητές αναδείκνυαν την ομορφιά του κειμένου.3J. Haar, «The concept of the Renaissance», στο: J. Haar (επιμ.) 2006, European Music 1520-1642, σ. 25-29· G. Gerbino – I. Fenlon, «Early opera: the initial phase», ό.π., σ. 474. Στηριζόμενοι σε αυτήν τη θεωρία και στη μουσική κουλτούρα της εποχής τους, τα μέλη της Καμεράτας Γιάκοπο Πέρι [Jacopo Peri] και Τζούλιο Κατσίνι [Giulio Caccini] δημιούργησαν τα πρώτα μουσικά δράματα που αναφέρθηκαν παραπάνω.

O Γιάκοπο Πέρι [Jacopo Peri] σε κοστούμι της παράστασης Η προσκυνήτρια [La pellegrina, 1589]. Bernardo Buontalenti (c. 1531 – 1608), Public domain, via Wikimedia Commons.

Είδαμε παραπάνω πως ένα σημαντικό ιστορικό γεγονός όπως η Άλωση της Κωνσταντινούπολης μπορεί να συνδεθεί με μια σειρά από εξελίξεις σε πολιτιστικό και καλλιτεχνικό επίπεδο.

Μπορείτε να βρείτε άλλες συνδέσεις μεταξύ ιστορικών γεγονότων και καλλιτεχνικών τάσεων;

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 / Ο ΚΛΑΟΥΝΤΙΟ ΜΟΝΤΕΒΕΡΝΤΙ

Ο Κλάουντιο Μοντεβέρντι

Κλάουντιο Μοντεβέρντι [Claudio Monteverdi] (1567-1643). Bernardo Strozzi, Public domain, via Wikimedia Commons.

Ένα κομμάτι των ερμηνειών και της αισθητικής εκείνης της εποχής το συναντάμε και στις ιστορικές όπερες του ρεπερτορίου, τις οποίες απολαμβάνουμε τόσο για το μουσικό και λογοτεχνικό τους ενδιαφέρον, όσο και για τις ιστορικές πληροφορίες που μας παρέχουν.

Ας δούμε για παράδειγμα την όπερα Ορφέας [L’Orfeo] του Κλάουντιο Μοντεβέρντι [Claudio Monteverdi], που συνετέθη το 1607 και αποτελεί ένα από τα πρώτα μουσικά δράματα που διασώζονται μέχρι σήμερα, καθώς η μουσική της πρώτης όπερας Δάφνη [Dafne] έχει διασωθεί μόνο τμηματικά. Ο Ορφέας συνετέθη όταν ο δούκας της Μάντοβα παρακολούθησε το μουσικό ποιμενικό δράμα Ευρυδίκη [Euridice] του Πέρι στην Φλωρεντία και ανέθεσε στον αρχιμουσικό της δικής του αυλής να συνθέσει μια όπερα πάνω στο ίδιο θέμα.4Ch. Osborne 2004, The Opera Lover’s Companion, σ. 238. Ο Ορφέας λοιπόν, μπορεί να μην ήταν η πρώτη όπερα που γράφτηκε ποτέ, θεωρείται όμως η πρώτη όπερα που συμπεριλήφθηκε στο ρεπερτόριο του είδους περισσότερο για την καλλιτεχνική, παρά για την ιστορική της αξία.5D. Arnold (επιμ.) 1983, The New Oxford Companion to Music, τ. 2, σ. 1292. Ο Μοντεβέρντι, ταλαντούχος συνθέτης μαδριγαλίων και εκκλησιαστικής μουσικής, στηρίχθηκε στα μουσικά δράματα των Πέρι και Κατσίνι και εισήγαγε μια σειρά καινοτομιών που υπήρξαν καταλυτικές για τη μετέπειτα εξέλιξη της μπαρόκ όπερας. Σε αντίθεση με τα προηγούμενα έργα, όπου λίγα λαούτα κι ενα τσέμπαλο συνόδευαν τους τραγουδιστές από τα παρασκήνια, ο Μοντεβέρντι χρησιμοποίησε ορχήστρα 40 οργάνων, με μεγάλη ποικιλία continuo οργάνων, έγραψε 26 σύντομα μέρη αποκλειστικά ορχηστρικής μουσικής και συμπεριέλαβε ντουέτα, χορούς και άριες για σόλο όργανα. O λιμπρετίστας Αλεσσάντρο Στρίτζο [Αlessandro Striggio], με τη σειρά του, μετέτρεψε το μικρό ποιμενικό δράμα του Οττάβιο Ρινουτσίνι [Ottavio Rinuccini] σε ένα δράμα πέντε πράξεων.6D. J. Grout – C. V. Pelisca (επιμ.) 1996, A History of Western Music (5η έκδ.), σ. 284.

Στον Ορφέα δεν αντικατοπτρίζεται μόνο η μουσική πρωτοπορία της εποχής του, αλλά κι ένα κομμάτι της κοινωνίας για την οποία γράφτηκε. Όπως θα παρατηρήσατε, ο Μοντεβέρντι ήταν αυλικός μουσικός, υπηρέτης δηλαδή του δούκα. Κατά δεύτερον, μέχρι πρόσφατα στην ιστορία η συντριπτική πλειοψηφία των συνθετών ήταν αυστηρά αρσενικού γένους, καθώς η σύνθεση θεωρούνταν χάρισμα αποκλειστικά του ανδρικού φύλου. Τέλος, ακόμη και το λιμπρέτο του Στρίτζο μάς δίνει πληροφορίες για τη μετάλλαξη της αρχαιοελληνικής σκέψης στους αιώνες, από τον πρωτότυπο παγανιστικό ορφικό μύθο, μέσω της ρωμαϊκής του εκδοχής του Βιργίλιου και του Οβίδιου, στη χριστιανική αναγεννησιακή του μορφή και τελικά σε εμάς. Η όπερα, λοιπόν, αποτελεί μια ζωντανή αφήγηση του πώς οι άνθρωποι αντιλαμβανόμαστε την ύπαρξή μας στον χρόνο και την κοινωνία μας. Αντικατοπτρίζει, επίσης, το πώς αντιλαμβανόμαστε το παρελθόν και την ιστορία μας, και ποιες απαιτήσεις έχουμε από το παρόν και το μέλλον μας.

ORFEAS2021, βιντεο-όπερα των ΦΥΤΑ βασισμένη στην όπερα Ορφέας του Κλάουντιο Μοντεβέρντι, Γεώργιος Ιατρού (Ορφέας), Εναλλακτική Σκηνή (2022), φωτογραφία Ανδρέας Σιμόπουλος.

Μπορείτε να σκεφτείτε άλλα μουσικά, εικαστικά ή λογοτεχνικά έργα όπου συνυπάρχουν το κλασικό και το σύγχρονο;

Πώς σας φαίνεται η συνύπαρξη αυτών των διαφορετικών στοιχείων;

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 / ΑΠΟ ΤΑ ΑΝΑΚΤΟΡΑ ΣΤΑ ΜΕΓΑΛΑ ΘΕΑΤΡΑ

Από τα ανάκτορα στα μεγάλα θέατρα

Πίσω στην «Αναγέννηση» και στις ραγδαίες εξελίξεις της για τώρα… Παρά το αρχικό ενδιαφέρον της αυλής της Φλωρεντίας για τα μουσικά ποιμενικά δράματα, η αριστοκρατία προτιμούσε τα μπαλέτα, ενώ κάποια έργα όπερας γράφτηκαν για την παπική αυλή στη Ρώμη.

Έτσι, τα μουσικά δράματα που γράφτηκαν μέσα στα επόμενα τριάντα χρόνια ήταν λίγα. Ο Μοντεβέρντι έγραψε μόλις δύο ακόμη όπερες εκείνη την περίοδο –τις όπερες Αριάδνη [Arianna, 1608] και Licori finta pazza (1627)– ενώ, εκτός από τα μουσικά δράματα που ήδη αναφέρθηκαν, γράφτηκαν ακόμη οι όπερες Η Δάφνη [La Dafne, 1608] και Il Medoro (1619) του Μάρκο ντα Γκαλιάνο [Marco da Gagliano] και η όπερα La Flora (1628) από τους Γκαλιάνο και Πέρι.7Ό.π., σ. 287· D. Arnold (επιμ.) 1983, The New Oxford Companion to Music, τ. 2, σ. 1292.

Ο επόμενος σημαντικός σταθμός στην ιστορία της όπερας μοιάζει πάλι πως άργησε να φανεί. Κι όμως, όταν άνοιξε το Θέατρο Σαν Κασσιάνο [Teatro San Cassiano] στη Βενετία το 1637, η πορεία της όπερας άλλαξε για πάντα. Γιατί, ενώ θα νόμιζε κανείς ότι σημασία έχει αποκλειστικά και μόνο το περιεχόμενο ενός έργου τέχνης κι όχι ο χώρος όπου αυτό παρουσιάζεται, η επαφή της όπερας με ένα ευρύτερο κοινό, από διαφορετικές κοινωνικές τάξεις, της έδωσε τη μορφή που αναγνωρίζουμε μέχρι σήμερα.

Η Βενετία το 1636 σε απόδοση του Ματταίους Μέριαν [Matthäus Merian]. Matthäus Merian, Public domain, via Wikimedia Commons.

Η στέψη της Ποππαίας του Κλάουντιο Μοντεβέρντι, παραγωγή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, Θέατρο Ολύμπια (1977/78), φωτογραφία Ηνωμένοι Φωτορεπόρτερ.

Οι ιστορίες των έργων άρχισαν να αντικατοπτρίζουν θέματα που αφορούσαν μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας, οι συνθέτες ξεκίνησαν να προσαρμόζουν τη μουσική τους στις προτιμήσεις του κοινού και οι παραγωγές να αντικατοπτρίζουν τη δίψα του κοινού για τεχνολογικά υπερθεάματα επί σκηνής.8C. V. Palisca 2006, Music and Ideas in the Sixteenth and Seventeenth Centuries, σ. 127-128. Επιπλέον, δημιουργήθηκαν περισσότερες επαγγελματικές ευκαιρίες για τους συνθέτες. Ταυτόχρονα, σε αυτήν την περίοδο συναντάμε και τους πρώτους «σταρ» της εποχής, τραγουδίστριες και καστράτοι τραγουδιστές που γίνονται διάσημοι για την επιτυχία τους επί σκηνής.

Η όπερα, λοιπόν, σε αυτό το μακρύ αλλά και ταυτόχρονα πολύ σύντομο χρονικό διάστημα από τη θεωρητική σύλληψή της, εξελίχθηκε από ποιμενικό αφήγημα με συνοδεία απλής μουσικής σε ένα μουσικό υπερθέαμα υψηλής σκηνικής τεχνολογίας, με αφοσιωμένο κοινό και τους πρώτους «σταρ» της μουσικής σκηνής. Ο Μοντεβέρντι υπήρξε τόσο σημαντικός συνθέτης για την εξέλιξη της όπερας, που το πρώτο και το τελευταίο του έργο αντικατοπτρίζουν ολόκληρη την πορεία αυτή: από τον Ορφέα του 1607, ένα μουσικό δράμα με μυθολογικό θέμα, το κοινό του οποίου ήταν αποκλειστικά μέλη της αριστοκρατίας, στην όπερα πια Η στέψη της Ποππαίας [L’incoronazione di Poppea] του 1643, με ιστορικό θέμα, η οποία παρουσιάστηκε σε εμπορικό θέατρο στη Βενετία, ανοιχτό σε ένα ευρύτερο φάσμα κοινωνικών τάξεων.9R. Taruskin (επιμ.) 2010, The Oxford History of Western Music, τ. 2, «Music in the 17th and 18th centuries», σ. 6. Οι θεωρίες της Καμεράτας και των δημιουργών οι οποίοι κατόπιν εμπνεύστηκαν από αυτό το μουσικοθεατρικό είδος θεάματος συνδύασαν πολιτισμικές επιρροές, δημοφιλείς ιδέες της εποχής τους και παλιές με καινούριες μουσικές ιδέες, για να παρουσιάσουν ένα νέο είδος διασκέδασης επί σκηνής. Όπως συμβαίνει συχνά, τόσο στις τέχνες όσο και στις επιστήμες, οι ιδέες αυτές απέκτησαν δική τους αυτόνομη ύπαρξη και δημιούργησαν ένα καινούριο, συναρπαστικό καλλιτεχνικό σύμπαν γεμάτο μουσική.

Ας δούμε τώρα ένα σύντομο απόσπασμα από μια όπερα που συνέθεσε ο Άγγλος συνθέτης Χένρυ Πέρσελ [Henry Purcell] πενήντα χρόνια μετά τον θάνατο του Κλάουντιο Μοντεβέρντι.

Η βασίλισσα των ξωτικών του Χένρυ Πέρσελ σε μουσική διεύθυνση Μάρκελλου Χρυσικόπουλου, σκηνοθεσία Γιάννη Σκουρλέτη / bijoux de kant, Θεοδώρα Μπάκα (Δάφνη), Εναλλακτική Σκηνή (2018).

QUIZ / Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΗΣ ΟΠΕΡΑΣ

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ / H ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΗΣ ΟΠΕΡΑΣ

Eισαγωγή

«Μια Καμεράτα στη σχολική μας τάξη»

Σύνδεση με μαθήματα του ωρολόγιου προγράμματος
– Αρχαία ελληνικά κείμενα από μετάφραση
– Μουσική

Θεματικές
– Αρχαία ελληνικά ομηρικά έπη
– Φλωρεντία, 16ος αιώνας (Καμεράτα)
– Λιμπρέτο

Προτεινόμενες διδακτικές ώρες
2 διδακτικές ώρες

Εκπαιδευτικοί στόχοι
– Σύνδεση αρχαιοελληνικών κειμένων με το σήμερα
– Καλλιέργεια κριτικής σκέψης
– Ανάπτυξη επικοινωνιακών και ρητορικών δεξιοτήτων
– Εξερεύνηση δημιουργικότητας
– Ενθάρρυνση συνεργατικής κουλτούρας (μέσα στην τάξη)

Όπως είδαμε στην ενότητα «Η γέννηση της όπερας», η Καμεράτα ήταν ένας κύκλος ευγενών και μουσικών ο οποίος κατά το δεύτερο μισό του 16ου αιώνα ξεκίνησε στη Φλωρεντία της σημερινής Ιταλίας να συζητά τη σχέση του λόγου με τη μουσική και τις επιστήμες. Στόχος της Καμεράτας ήταν η αναβίωση του αρχαιοελληνικού δράματος, που έως τότε διασωζόταν μόνο σε γραπτές περιγραφές. Μέσα από τις συζητήσεις και τους πειραματισμούς αυτής της ομάδας ευγενών και μουσικών γεννήθηκε το μουσικό δράμα, πρόδρομος του είδους της όπερας.

Σε αυτήν τη δράση θα προσπαθήσουμε να δημιουργήσουμε μια λίγο διαφορετική Καμεράτα του σήμερα μέσα στη σχολική μας τάξη. Η τάξη μας θα μετατραπεί σε Καμεράτα και εμείς, ως ένας κύκλος ευγενών και μουσικών, θα μπούμε στη διαδικασία μελέτης αποσπασμάτων από την Ελένη του Ευριπίδη και μοιράσματος ιδεών σε σχέση με το έργο, που μπορούν να λειτουργήσουν ως απαρχή για μια νέα όπερα, η οποία θα αντλεί έμπνευση από το παρελθόν και θα συνδέεται με το παρόν.

Βήμα 1

Διαβάστε προσεκτικά τα παρακάτω αποσπάσματα από την Ελένη του Ευριπίδη.

Ευριπίδη Ελένη –> Α’ ΣΤΑΣΙΜΟ

Ανέμυαλοι όσοι αποζητούν τη δόξα
με λόγχες και με δυνατά
στον πόλεμο κοντάρια,
λογιάζοντας αστόχαστα πως έτσι
θα πάψουν των θνητών τις συμφορές
γιατί, αν το δίκιο σου ζητάς με το αίμα,
η αμάχη δε θα λείψει από τον κόσμο·
γι’ αυτήν οι Πριαμίδες πήγαν
κάτω στη γης, ενώ μπορούσαν
μονάχα με τα λόγια, Ελένη,
τέλος να δώσουνε στην έχθρα.
Τώρα στον Άδη ’ναι βαθιά χωμένοι,
τα κάστρα τους φωτιά τα ’χει σαρώσει
σαν κεραυνός του Δία κι εσύ
πέρασες βάσανα και βάσανα
που αβάσταχτους σηκώσαν θρήνους.

Ευριπίδη Ελένη –> Β’ ΣΤΑΣΙΜΟ

Ελένη, όσα δεν έπρεπε
ν’ αγγίζεις, πράγματα ιερά,
δοκίμασες στο σπίτι σου
κι οργίστηκε η θεά Μητέρα
που δε σεβάστηκες τις άγιες
θυσίες της. Δύναμη τρανή
τα παρδαλόχρωμα κατέχουν
ελαφοτόμαρα κι ο θύρσος,
στεφανωμένος με κισσό,
κι ο μαγικός ο δίσκος, όταν
γοργόδρομα στριφογυρνάει
μες στον αιθέρα, τα μαλλιά
που ορθοσηκώνονται, τιμή
στο Διόνυσο, κι οι τελετές
οι ολονύχτιες της θεάς.
Πάνω απ’ το μέτρο η ομορφιά σου,
μα όλα καλά να σου έρθουν τώρα.

Βήμα 2

Αφού ολοκληρώσετε την ανάγνωση, επιλέξτε με ποιο από τα δύο κείμενα  θέλετε να ασχοληθείτε.

Το απόσπασμα από το Α’ Στάσιμο (Β’ Αντιστροφή, στ. 1270 – 1285) είναι ένα αντιπολεμικό μήνυμα που εκφράζεται από τον Χορό. Ο Χορός θέλει να τονίσει το παράλογο του πολέμου και αντιπροτείνει ως λύση στις διαφορές τα λόγια έναντι της λόγχης και του κονταριού.

Στο απόσπασμα από το Β’ Στάσιμο (Β’ αντιστροφή, στ. 1483 – 1499) βλέπουμε τον Χορό να απευθύνεται στην Ελένη αναφερόμενος σε «όσα δεν έπρεπε να αγγίζει», κάνοντας λόγο για την υπέρμετρη ομορφιά της (στ. 1498). Όπως θα παρατηρήσετε, και εδώ εντοπίζουμε το ζήτημα της ενοχής της Ελένης, μιας Ελένης δέσμιας της φύσης της και της ομορφιάς της.

Ως μια νέα Καμεράτα, ποιο από τα δύο θέματα θα θέλατε να αναδείξετε;

Βήμα 3

Διαβάστε ξανά προσεκτικά το κείμενο μέσα στην τάξη και στη συνέχεια, με την καθοδήγηση του καθηγητή σας, προχωρήστε σε συζήτηση απαντώντας στις παρακάτω ερωτήσεις:

1. Για ποιους λόγους το συγκεκριμένο απόσπασμα θα μπορούσε να θεωρηθεί επίκαιρο;

2. Με ποια γεγονότα / συνθήκες του σήμερα θα μπορούσατε να συνδέσετε το συγκεκριμένο απόσπασμα;

3. Σκεφτείτε ένα γεγονός του σήμερα το οποίο να συνδέεται με τη θεματολογία του παραπάνω αποσπάσματος και για το οποίο πιστεύετε πως θα άξιζε να γραφτεί μια όπερα / ένα έργο μουσικού θεάτρου για αυτό.

4. Σκεφτείτε τον τίτλο για αυτήν την παράσταση της «νέας Καμεράτας». Γράψτε μια μικρή παράγραφο που θα συνοψίζει τη βασική ιδέα της παράστασης.

Επόμενο Κεφάλαιο Θεματική 2

Στο πέρασμα του χρόνου